Dotąd spotkałam się z pojmowaniem triangulacji, stosowanej przez narcystyczną matkę, w dwóch znaczeniach. Osobiście oba sposoby są mi znane, ponieważ doświadczyłam ich na własnej skórze. Mogę więc powiedzieć, że triangulacja to jest dla narcystycznej matki taki dwupak. Chociaż może czteropak…

Triangulacja – skąd taka nazwa?

Pojęcie “triangulacja” pochodzi od słowa triangle (ang., fr. trójkąt; łac. triangulum), ale także triangular (ang., hiszp. trójkątny; łac. triangulus).

Z pojęciem trójkąta w związku zapewne każdy z nas już się spotkał. To jest trochę podobne, ale nie do końca. Przede wszystkim jest specyficzne, bo dotyczy relacji narcystycznej matki z jej dziećmi i ich ojcem.

Triangulacja #1 Czyli “pokazuję, że się nie liczysz”

Narcystyczna matka nie komunikuje się bezpośrednio z dzieckiem, które chce upokarzać, ale przekazuje swoje komunikaty, wykorzystując do tego inną osobę, aby do tego dziecka dotarły. Tu mogę wskazać dwie odmiany:

1. okazywanie lekceważenia bezpośrednio w obecności dziecka przy innej osobie;
2. oszczerstwa i wyzwiska pod adresem dziecka wypowiadane w obecności innej osoby tak, aby do dziecka dotarły wraz z odcinaniem go od wsparcia ze strony tej osoby.

Tą inną osobą jest najczęściej drugi rodzic, rodzeństwo lub inne osoby z rodziny, a także znajomi narcystycznej matki.

1. “Jesteś nikim, skoro do ciebie nie mówię”

Chociaż może właściwsze byłoby: “Nie istniejesz, skoro nie zwracam na ciebie uwagi”, bo narcyz projektuje na innych to, co sam uważa o sobie.

Pamiętam jak wczoraj, gdy stałam razem z moim ojcem i matką w przedpokoju i miałam właśnie z nim gdzieś wychodzić. Nie pamiętam już, gdzie. Ale to nieważne. Byłam wtedy nastolatką. Stałam obok ojca, a ona naprzeciw nas i z cynicznym uśmieszkiem mówiła: „powiedz no tej swojej córuni…”

Miałam ochotę walnąć jej nieraz za takie traktowanie mnie jak powietrze, jak śmiecia, na którego nawet nie warto spojrzeć i traktować poważnie. Ale ona wiedziała, że tego nie zrobię. Mogła triumfować z tego powodu, że sprawia, iż wszystko się we mnie gotuje. A jeślibym tylko podniosła na nią rękę, to oberwałabym od ojca, bo trzymał jej stronę w rozgrywkach z nami.

Ten sposób triangulacji wykorzystywała notorycznie w okresie trwania swoich fochów (od ok. 1 miesiąca do ok. pół roku), stosując różne odmiany tego, co powyżej: na przykład „powiedz no tej swojej madam…”, względnie „madamie”. Oczywiście chodziło jej o to, abym zachowywała się tak, aby było jej wygodnie, aby zaspokoić jej egoistyczne potrzeby, czym dodatkowo potrafiła rozsierdzić.

Na marginesie: nigdy nie uważałam siebie za damulkę, wręcz przeciwnie. Trudno też uważać się za damę, jeśli codziennie doznaje się przemocy ze strony matki (i ojca też). To była projekcja: ona siebie za taką uważała.

2. Koncert wylewania pomyj

Oprócz takiego sposobu lekceważenia mnie, był taki okres, że moja narcystyczna matka urządzała co rano, przed wyjściem mojego ojca do pracy a moim do szkoły (chodziłam wówczas do ogólniaka), koncert wylewania pomyj na mnie w postaci wyzwisk i oszczerstw pod moim adresem.

Odbywało się to w kuchni przed moim ojcem, który jadł tam w pozycji zgarbionej śniadanie i przy jego niemym przyzwoleniu. Od czasu do czasu tylko pomrukiwał, ale nie wiadomo było, co oznaczają te pomruki. Matka mogła po mnie jeździć wszerz i wzdłuż do woli, ile wlezie. Cytować jej tu nie chcę.

Robiła to tak głośno, że budziła mnie. I to było jej celem. To była taka forma prowokacji. Dążyła do konfrontacji ze mną, w której chciała się pokazać jako silniejsza.

Potem dochodziło już do rękoczynów z jej strony – najczęściej przy użyciu jakiegoś kija, czy po prostu bijąc mnie po twarzy i szarpiąc za włosy. Doświadczyłam też oblania gorącą kawą.

Gdy w końcu zaczęłam ją odpychać od siebie, traktowała siebie jako ofiarę, powtarzając z niedowierzaniem jak nakręcony robot: „Na mamę tak!.. Na mamę tak!..” i zaczynała płakać. Mój ojciec wtedy wychodził.

Ale do rzeczy: to był przykład triangulacji, w której narcyz chce, żeby zniewaga do adresata dotarła, wplątując do tego inną osobę i urabiając ją na swoją stronę. Następnie oczekując na efekty, jak pająk w sieci. Jest już wtedy utwierdzony w przekonaniu, że ta osoba nie stanie po stronie odbiorcy. Może w ten sposób upiec dwie pieczenie na jednym ogniu: znieważyć słownie oraz upokorzyć tym, że nikt się za nim nie wstawi. Oczywiście potem, gdy odbiorca reaguje, to odwraca kota ogonem.

Ja nagminnie słyszałam od mojej matki, że to ja urządzam awantury. No bo to ja wkroczyłam i zareagowałam na wyzwiska i oszczerstwa rzucane pod moim adresem, podczas gdy ona „tylko” tak sobie mówiła i przecież nie do mnie.

W ten sposób deprecjonowała mnie przed moim ojcem, widząc we mnie rywalkę. Sukę. Tak też do mnie się nieraz zwracała.

Triangulacja #2 Czyli gra o reflektor

Tu również można wyróżnić dwie podkategorie:

1. narcystyczna matka “wcina” się pomiędzy osobę, która dostarcza jej uwagę a osobę, która może tą uwagę jej odebrać. Tej drugiej osoby szczerze nienawidzi. Tu klasycznym przykładem jest rywalizacja narcystycznej matki z córką o uwagę ojca;
2.  „wcina” się pomiędzy dwie osoby, prowokując i podtrzymując rywalizację między nimi o jej względy. Tu tworzy warunki do stałej rywalizacji o akceptację z jej strony pomiędzy rodzeństwem.

Uwagoholizm

Można w obu przypadkach wyraźnie dostrzec, że walka toczy się o uwagę. To jest cenny priorytetowy towar dla narcyza, jego pokarm, którym nigdy nie może się nasycić.

Relacje rodzinne są przesycone tą walką narcystycznej matki o uwagę, bo wszystko jest podporządkowywane zdobywaniu uwagi.

To tak jak w przypadku alkoholizmu wszystko jest podporządkowywane zdobywaniu alkoholu. Relacje są pełne napięć, nienawiści i przemocy, w przypadku, gdy tej uwagi zdobyć nie można. Dodatkowo potęgowane to jest poprzez poczucie zdrady, gdy ojciec wybiera jednak zaspokojenie potrzeb dziecka, a nie potrzeb narcystycznej matki. Nienawiść narcystycznej matki do swoich dzieci, a szczególnie do córki, wzmaga się, bo to ona jest dla niej główną rywalką.

1. Rywalizacja narcystycznej matki z córką o uwagę ojca

Długo nie rozumiałam, dlaczego matka mnie tak podle traktuje, dlaczego mnie upokarza, dlaczego jej zachowania wobec mnie są takie pełne nienawiści, jakby chciała mnie naprawdę zadeptać na śmierć. Zawsze było dla niej coś nie tak ze mną, zawsze coś nie tak robiłam, było to piętnowane przez nią albo wyśmiewane.

Ja natomiast starałam się coraz bardziej, aby zdobyć jej akceptację. Zaczęłam gotować obiady, sprzątać, prowadzić dom, ale też wysłuchiwać problemów ojca i pomagać mu, licząc też na akceptację z jego strony.

Nieświadomie całkiem przyjęłam rolę żony i gospodyni domu, co automatycznie oznaczało wykluczenie mojej narcystycznej matki z tej roli, choć ona tej roli pełnić nie chciała. To jednak wiązało się dla niej z całkowitą utratą uwagi ze strony ojca, więc jeszcze bardziej zaczęła deprecjonować moje działania i mnie samą w obecności ojca.

2. Czasowa faworyzacja dziecka, czyli machanie przed nosem obietnicą akceptacji na zawsze

W przypadku moich relacji z bratem, na przemian występowały okresy, w których ja byłam faworyzowana, a wtedy mojego brata deprecjonowano w mojej obecności (i wtedy też ojciec dołączał się do tej faworyzacji), a w innych okresach mój brat był faworyzowany na tej samej zasadzie (ojciec też wówczas dołączał).

Jakkolwiek w części mojej rodziny ze strony ojca istniał znaczący kult chłopca, który był postrzegany jako ten, który jest inteligentny i może więcej („złote dziecko” w narcystycznej rodzinie). Ogólnie przyjmowało się, że dziewczynka ma być miła, grzeczna, posłuszna, głupia i wychowywana na kurę domową, którą można kopać (czyli typowego „kozła ofiarnego”). I mój brat z tego podejścia korzystał.

Doprowadziło to do głębokiej wzajemnej awersji do siebie. Być może gdyby to tylko chodziło o same celowe tworzenie warunków rywalizacji między nami przez narcystyczną matkę, to można by było to wszystko sobie na „starość” jakość wyjaśnić. Ale mój brat przejął całkowicie pałeczkę po moich rodzicach i stał się również narcyzem. A ja relacji z narcyzami utrzymywać nie chcę. On ze mną też się nie kontaktuje od długiego już czasu. Moi rodzice mogliby być z niego dumni. Ale też do końca nie są, bo nie ma do nich szacunku.

Brak stabilizacji na długo w moim przypadku doprowadził do rozchwiania emocjonalnego. Byłam ponadto szykanowana i wyśmiewana przez mojego brata. Nie omieszkał traktować mnie jako kogoś gorszego, głupszego, kogo można wykorzystać. Wyjątkowo tylko spotkałam się z jakimś normalnym podejściem z jego strony do mojej osoby. Z resztą takie ma ogólne podejście do większości ludzi, więc w sumie nie ma się co dziwić. Takie są efekty wychowywania przez narcystycznych rodziców.

Jeśli masz narcystyczną matkę

Zauważ, jak wiele spięć, agresji wynikało w istocie z jej walki o uwagę. Jak wiele rzeczy było podporządkowanych jej zdobywaniu. Jakie to musiało być silnie niezaspokojenie, jeśli starała się bez ustanku wyszarpywać tą uwagę, idąc po trupach do celu. Rodzina, mąż, dzieci nie byli dla niej ważni. Pałała silną nienawiścią do tych, którzy tą uwagę mogli jej zabrać poprzez skierowanie tej uwagi na siebie. Z jakim zaślepieniem i jak prymitywnie musiała działać, jeśli starała się pozbawić tej uwagi nawet swoje dzieci. To jak reflektor, nad którym chce mieć kontrolę i cały czas go desperacko trzyma, aby snop światła padał na nią, aby mogła błyszczeć. Albo jak lustro w ludzkiej skórze, które chce ustawić tak, aby mogła w nim oglądać swój wydumany atrakcyjny wizerunek.

To matka, która uważa, że jej potrzeba uwagi jest ważniejsza niż potrzeby dzieci, zwłaszcza te emocjonalne. Matka, która rywalizuje o zaspokojenie swoich potrzeb uwagi z dziećmi. Matka posiadająca deficyty emocjonalne, zwłaszcza w zakresie empatii i obdarzania miłością. Pusta wewnętrznie.

Czy to jej wina? Nie do końca. Pewnie nie otrzymała dostatecznej uwagi w dzieciństwie. Ale jest osobą dorosłą i jej rola wymaga tego, aby wzięła się za siebie i była odpowiedzialna za swoje dzieci – ich prawidłowy bezpieczny rozwój. A ona tego nie zapewnia.

Dostrzeż to i… zostaw to. To nie Twój problem. Nie zmienisz jej. Jeśli chcesz mieć szczęśliwą własną rodzinę i szczęśliwe dzieci, to musisz to puścić. Nie dawać się deptać. Przestać być dla niej rodzicem (bo ona stale tego od Ciebie żąda i bez względu na to, jak Cię nienawidzi. To tak zwana parentyfikacja – odwrócenie ról rodzice-dzieci. Swoją drogą, te emocje, którymi Cię częstuje, też poniekąd są przeniesione: zamiast na jej rodziców, są skierowane na Ciebie. Bo gdzieś musiały znaleźć ujście).

Jak wyjść z trójkąta z narcystyczną matką?

Żeby być szczęśliwym, mieć szczęśliwą rodzinę i dzieci, musisz napełnić się wewnętrznie sobą samym. Odciąć się od narcystycznej matki, która Cię tylko wyjaławia z Twojej tożsamości i wpycha w Ciebie swoje negatywne emocje, traktuje Cię jak emocjonalny śmietnik i przykrywa szczelnie klapą. Ona nigdy nie będzie nasycona, ale będzie Cię ssać psychicznie i emocjonalnie bez przerwy, ugniatając jak plastelinę razem ze swoimi śmieciami.

Triangulacja kończy się, gdy przestajesz grać w tą grę. Gdy nie potrzeba Ci jej akceptacji (bo to Cię przy niej trzyma) i nie przejmujesz się tym „co ludzie powiedzą”. Gdy odseparujesz się od niej i przestaniesz reagować na jej manipulacje. Czyli wychodzisz spoza jej zasięgu, spoza jej otoczenia. Tak można i tak wypada. Tak trzeba. Twoim obowiązkiem jest zająć się swoim rozwojem, swoim własnym życiem bez narcyzów.

Weź ze swojego dzieciństwa to wszystko, co było fajne, nawet żyjąc z narcystyczną matką. Nie odwracaj się na całe swoje dzieciństwo, bo inaczej będziesz lewitować w życiu, a potrzebujesz jakiegoś zaczepienia, póki na dobre nie zakorzeniłeś się w swoim własnym. Chociaż najmniejszego. I tyle. I idź dalej.

---

Spodobał Ci się ten artykuł?

---

Przeczytaj koniecznie:

1. Wypełnienie narcystyczną matką. Jak osiągnąć pustkę i napełnić sobą?
2.  Starych drzew się nie przesadza. Czyżby? Młodych i dojrzałych też nie?
3. Jak rozpoznać narcyza? Jak działa i czy warto z nim utrzymywać relację?
4. Jak łatwo się załamujesz? Co zrobić, aby to powstrzymać?